Миграция түсінігі, себептері мен факторлары Миграция феномені

Миграция себептерін түсіндіруге бағытталған миграциялық зерттеулердің ең кең таралған теориялық концепциялар бойынша push&pull фактор теориясы басым, оны алғашқы рет 1966 жылы Э. Ли ұсынды. Оның теориясы миграцияны туылған елден итеру (push) факторлары мен адамдарды басқа елге тартатын (pull) факторлар әсерінен пайда болатын құбылыс деп түсіндіреді. Кейінірек, 1996 жылы С. Еберг ғалымы «қатты» және «жұмсақ» факторлар ұғымын ұсынды. «Қатты» факторларға ол гуманитарлық дағдарыстарды, әскери қақтығыстарды, экологиялық апаттарды жатқызады. «Жұмсақ» факторларға – кедейшілік, әлеуметтік теңсіздік және жұмыссыздық.

Еңбек нарығы, экономикалық дисбаланс, саяси жағдайлар, қоршаған орта жағдайлары, көліктің және ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың дамуымен байланысты қуатты push және pull факторлары мигранттарға белгілі бір бағытты таңдауға әсер етуі мүмкін. Миграцияның географиялық ауқымының (охват) кеңеюі елдер арасында орталатын жаңа байланыстар (сауда-саттық, капиталдың ағындары) жеделдетеді (ускоряет).

Гипотеза 1: Мигранттар санының ұлғаюы көбінесе адамдың жеке бостандықтары мен адам потенциалының максималды іске асыру мүмкіндігіне аса мән беретін елдерде байқалады.

Гипотеза 2: Мигрант санының өсуі иммигранттар шыққан елдерге қарағанда баратын елдерде өмір жағдайларының сапасы мен деңгейін өсірген кезде байқалады.

Гипотеза 3: Бір отаршылық кеңістікте (колониальное пространство) болу елдер арасындағы миграцияға жағымды әсер етеді.

Соңғы кездері Қиыр шығыстан Еуропалық одаққа шекара асып, жақсы өмірді мақсат тұтып келгендер саны күннен күнге артуда. ЕО та, өзге бөлек мемлекеттер де мигранттарды қарсы алып, орналастыру тарапынан мүмкіндіктерін тым жоғары бағалап жіберіп, салдарынан біраз қиналып қалғанға ұқсайды. Бұл дағдарыс жаңа мәселелер тудырып қана қоймай, босқындарды орналастыру жөніндегі Дублиндік келісімге мүше-мемлекеттер арасындағы бұрынғы қарама-қайшылықтарын қайта қозғауға мәжбүр етті.

Қазіргі уақытта Германияның өзіне ағымдағы жылдың соңына дейін 800 мың босқын барады деп күтілуде. Босқындар ісімен айналысатын швейцариялық федералды секретариаттың болжамы бойынша Швейцарияға 2015 жылы босқын статусын сұрап баратындар саны 29 мыңға дейін баратын көрінеді (2014 жылғы көрсеткіш 23770 адамды құраған).

Дегенмен, босқындарды қорғау ұйымының мәліметтері бойынша, қазіргі уақытта босқындардың 86 пайызы Еуропада емес, дамушы мемлекеттерде өмір сүріп жатыр. Мәселен, Ливан мемлекетінің өзінде қоныс аударғандар саны халық санының 25 пайызын құрайды.

Босқындар, негізінен Ауғанстан, Сирия сынды азаматтық соғыс жүріп жатқан аймақтар мен Эритрея іспетті қатал үстемшіл билік орнаған мемлекеттерден қоныс аударуда.