Методические указания по выполнению практических работ для специальностей 5В071200 «Машиностроение», 5В012000 «Профессиональное обучения»

Көлік факультетінің деканы

М. Дудкин

БЕКІТЕМІН

___________________2013 ж.

МЕТАЛЛКЕСКІШ ҚҰРАЛДАРДЫ ЖОБАЛАУ ЖӘНЕ ЕСЕПТЕУ

5В071200- «Машина жасау», 5В012000 – «Кәсіптік оқыту» мамандықтарына практикалық жұмыстарға орындауға барлық оқу түріне арналған әдістемелік нұсқаулар

Методические указания по выполнению практических работ для специальностей

5В071200 – «Машиностроение», 5В012000 – «Профессиональное обучения» всех форм обучения

Өскемен

2013

МжҚМТ кафедрасының отырысында талқыланды

Кафедра меңгерушісі К.Комбаев

№____ хаттама ____________________2013 ж.

Жасаған С. Капаева

Қызметі доцент

Норма бақылаушы Т. Тютюнькова
1 Жону кескішін жобалау және есептеу
1.1 Мақсаты
1.1.1 Қатты қорытпа мен тез кесетін болаттан жасалған әр түрлі типті кескіштердің МЕМСТ- мен танысу (МЕМСТ- Мемлекетіқ стандарт).

1.1.2 Кескіштің параметрлерін таңдауды зерттеу әдістемесі және қораптың құралын беріктік пен мықтылыққа есептеу.

1.1.3 Жонғыш өтпе кескішті мысалға ала, кескіштің геометриялық параметрін таңдау принципін зерттеу.
1.2 Жалпы жағдай
1.2.1 Берілген мәліметтер бойынша (сыртқы өңдеу сапасы) өңдеу түрін (таза, жартылай таза, алғашқы түр) анықтап, кескіш бөлімге және оның қорабына және құралдық материалдың маркасы таңдалып, құралдың табандылықкезеңі кезінде (1,2,5) қолданылады. Құралды дайындау талаптарына сәйкес барлық құралдық бөлігіне қаттылықпен берілген қаттылықта термоөңдеуді жүргізу (4)

1.2.2 Кесу режімі белгіленеді

1.2.3 Жону түріне байланысты, геометриялық элементтердің жүздері таңдалады. (1,2,3,4)

1.2.4 Берілген операция үшін және кескіштің түріне байланысты МЕМСтандарт анықталады. Қатты қорытпадан жасалған, жапсырылған тілімшелері бар жоңғыш кескіштің негізгі өлшемдері төменгі стандарттарда көрсетілген: МЕМСТ 18877-73 ^*,қатты қорытпадан жасалған қайырмалы тілімшесі бар жоңғыш кескіш. Конструкция және өлшемдері; МЕМСТ 18878-73^* қатты қорытпадан жасалған өтпелі түзу тілімшесі бар жоңғыш кескіш. Конструкция және өлшемдері; МЕМСТ 18879-73^* қатты қорытпадан жасалған тіремелі өтпелі тілімшесі бар жоңғыш кескіш. Конструкция және өлшемдері; МЕМСТ 18880-73^* қатты қорытпадан жасалған тіліктейтін қайырылған тілімшесі бар жоңғыш кескіш. Құрылымы мен өлшемдері;МЕМСТ 18881-73^*қатты қорытпадан жасалған таза өңдейтін тілімшесі бар кескіш.Құрылымы мен өлшемі; МЕМСТ 18882-73^*қатты қорытпадан жасалған кеңей жоңғыш қатты тілімшесі бар кескіш. Құрылымы мен өлшемі; МЕМСТ 18883-73^* қатты қорытпадан жасалған кеңей жоңғыш жабық саңылауға арналған тілімшесі бар жоңғыш кескіш. Құрылымы мен өлшемдері; МЕМСТ 18885-73^* қатты қорытпадан жасалған бұрандалы тілімшесі бар жоңғыш кескіш құрылымы мен өлшемі тез кесетін болаттан жасалған тілімшесі бар кескіш төменгі стандарттан таңдалады:МЕМСТ 18870-73^* тез кесетін болаттан жасалған өтпелі тіремелі жоңғыш кескіш: құрылымы мен өлшемі; МЕМСТ 18871-73^* тез кесетін болаттан жасалған өтпелі тіремелі кескіш: құрылымы мен өлшемі; МЕМСТ 18872-73^* ашық саңылауды өңдеуге арналған кеңей жоңғыш кескіш. Құрылымы мен өлшемі: МЕМСТ 18873-73^* жабық саңылауды өңдеуге арналған жоңғыш кескіш. Құрылымы мен өлшемі; МЕМСТ 18874-73^* кесетін және кертіктейтін кескіш жоңғыш. Құрылымы мен өлшемі; МЕМСТ 18875-73^* тез кесетін болаттан жасалған қисықжиекті жоңғыш кескіш. Құрылымы мен өлшемі; МЕМСТ 18876-73^* тез кесетін болаттан жасалған бұрандалы жоңғыш кескіш. Құрылымы мен өлшемі;

1.2.5 Өңдеу шарты, кесу режімінің белгіленген қуаты мен кесу күші есептелінеді.

1.2.6 Кескіш тұрқының белгіленген көлденең қимасының формасы мен тұрқының көлденең қимасының жүктемесіне байланысты есептелінеді.

Тік бұрышты қима пішіні кескіш ұстағыштарға ие. Тілімшенің кірекесуі тқмен болғандықтан қорапты әлсіретеді. Кеңей жону және автоматты – бұрылу кескіші үшін қолданылады. Ол білдектің ортаңғы сызығынан беттердің тіректі кескішіне дейін жеткіліксіздігі жоғары болған жағдайларда қолданылады. шеңбер пішінді қорап қимасы жону бұрандасы және де басқа автоматты ЧПУ білдектері үшін қолданылады. ол кескіштің бұрылуын және қайрау бұрышының өзгеруін қамтамасыз етеді.

Кескіш қорабының көлденең қима өлшемін–кесу күшіне, қорап материялына, кескіштің ұшуына және де басқа факторларға байланысты таңдайды.

Кескіш қорабының көлденең қимасының қалыпты өлшемін МЕМСТ бойынша кескіштің түріне сәйкес таңдайды.

Кескіш қорабының көлденең қимасының b ұзындығын және d диаметрін төменгі формула бойынша анықталады:

Шаршы қима кезінде (h=b)

Тік бұрышты қима кезінде

Дөңгелек қима кезінде

P_z – кесуді құрайтын басты күш, Н;

L – кескіштің ұшуы, мм;

б_и.д– қораптың иілу материалының шаұтамалы кернеуі, МПа; (көміртекті болат үшін б_и.д = 200...300 МПа, қораптың көміртекті болат үшін, термиялық өңдеуді режім бойынша тез кесетін білдектер, б_и.д максималды түрде 2 есе үлкейтуге болады. Кесу жылдамдығы б_и.д =100...150 МПа қабылдайды.

Бұдан кейін кесілетін кескішті есептеу кезінде оның беріктігін де есепке алады. Жұмыс бөлігінің өту орынындағы қорабы кесілетін кескіштің қауіпті ұимасы болып табылады. Ең кең тараған кескіштердің қима өлшемдерінің қатынасы:

Барлық кескіш түрлеріндегі максималды жүктемесі, кескіштің кең тараған қима өлшемдері қораптың беріктігіне жол береді:

Тікбұрышты қима кескіші үшін

Дөңгелек қима кескіші үшін

Максималды жүктемесі, кескіштің ұатаңдыққа жол беруі кескіштің иілім сидағы есепке алынып анықталады

Шақтаманың максималды жүктемесі және күшінен артық болуы қажет немесе тең:

Барлық қабылданған метрлік деректер ЕСКД жүйесіне сәйкес келуі керек.

1.2.7 Құралдардың жұмыс сызбасындағы техникалық құжаттарды ұсынады және берілген құралдық кескіштің бөлігіндегі қайрау бұрышын үш түрлі түсірімі және негізгі өлшемдерінің дәлдік шегі және пішіннің ауытқууы, доландық беті құралдың сызбасын құрайды. Сызба барлық ЕСКД талаптарына қанағаттандыруы қажет.

Кескіштерге техникалық талаптар, қатты қорытпадан тұратын тілімше жабдықтары МЕМСТ 5688-61*Еқатты қорытпалардың жону кескіштерінің тілімшелері келтірілген. Техникалық талаптар; кескіштердің техникалық талаптары тез кесетін болаттар үшін МЕМСТ 10047-62*. Тез кесетін болаттарды жону кескіші.Техникалық талаптар.

2 Бұрғыны жобалау және есептеу

2.1 Жұмыстың мақсаты

2.1.1 Бұрғылаудың әр түрлі типтегі МЕМСТтарымен танысу

2.1.2 Бұрғының параметрлерін таңдауды зерттеу әдістемесі және қораптың құрамын есептеу.

2.1.3 Спитальді бұрғылауды мысалға ала, бұрғылаудың геометриялық параметрін таңдау принціпін зерттеу.

2.2.2 Кесу тәртібін тағайындау [1,2]

2.2.3осьтік кесу күші және М _с.р.[1] кесу кезіндегі қарсылық көрсету моменті (айналу моменті)

2.2.4 Бұрғының артқы ілмектерінің конустық құйырлары конустық Морзеге ие. Ол МЕМСТ25557-82 құрал жабдықты конусы арқылы орындалады. Негізгі өлшемдері (кенте 1) де көрсетілген.



Сурет 1- Бұрғының конустық құйырлы күш сызбасы.

Құйыр және төлке арасындағы үйкеліс моменті

Үйкеліс моментін максималды моменттің қарсыласудағы кесу күшіне теңестіреміз яғни, бұрғының жұмыс барысында мұқалануы пайда болады. Олар бұрғыныңқалыпты жұмысы моментпен салыстырғанда3 ретке дейін көбейеді:

Конус құйырының орташа диаметрі

немесе,

Ескерту:

1 D₁ және d₂ диаметр D - ға сәйкес және номиналды өлшемдері и l₃теориялық болып табылады.

2 Конустық Морзенің шырқау шегі - АТ8 (МЕМСТ 2.230-82 Шырқау шегін жағудағы ережелері).

3 Орталық саңылаулар – B пішіні (МЕМСТ 14034-74^* Орталық саңылаулар. Пішіні мен өлшемдері).

2.2.5 Жұмыс бөлігінің ұзындығы, құйыры, бұрғы мойыны анықталады. Олар МЕМСТ10908-75 или МЕМСТ 4010-77 бойынша қабылдануы мүмкін.

2.2.6 Геометриялық және бұрғының жұмыс бөлігіндегі құрастырушы параметрлері анықталады.

Негізгі өлшемдері мен бұрғы жүзінің бұрышы бұрғының жұмыс бөлігінің геометриялық элементтері дайындама материалына тәуелді және бұрғыны бұрғы диаметрі үшін 10 мм, бұрғылау үшін құрал –жабдықты болаттар (Кесте 2) көрсетілген. Қатты құймалар (Кесте 3)

12 мм-ге дейңнгі диаметрлі бұрғылар үшін көлденең кесу жиегінің көлбеу бұрышы _{деп алады,}12мм-ден үлкен диаметрлі бұрғылар үшін .Артқы _{бұрышы кесуші жиектің әр нүктесінде әр түрлі.Стандартты спиральдыбұрғыларда бұрғы осінен алыс орналасқан нүктеде} ,ал оське жақын нүктеде .Қатты қорытпалармен жабдықталғанбұрғының артқы _{бұрыштары және} тең болады.Келтірілген мәндерден аз бұрыштар үлкен диаметрлі бұрғыларға жатады,үлкен мәнді-кіші диаметрлі бұрғыларға жатады.Кесуші жиектің қайрауының пішіні мен өлшемі,далдағы(мойнағы) және таспалары нормативтерде [1,3,4] келтірілген.

2.2.7 Бұрама жырашық қадамы және бұрғы өзекшесінің қалыңдығы анықталады(мм):



_мұнда,

-бұрама жырашықтың көлбеу бұрышы.
Бұрғы өзекшесінің қалыңдығы бұрғы диаметріне байланысты таңдалады. Бұрғы өзегінің қалыңдығы бұрғының алдыңғы ұшында:

Бұрғының кері конустылығы құрау керек:

Бұрғының 0,2 ден 50мм дейінгі диаметрінде таспа ені 0,2-2мм тағайындалады. К=1,5- 4 мм.

2.2.9 Бұрғының баспа ені(мм) мына формуламен есептеледі:


2.2.10 Бұрғының бұрама жырашығын жоңғылау үшін жоңғы кескіні аналогиялық тәсілмен анықталады.

Табылған өлшемдермен жырашықты жоңғы кескінін тұрғызамыз (2-сурет).

Сурет 2- Жырашықты жоңғы кескіні.

Кескіннің үлкен радиусы анықталады(мм):

Кескіннің кіші радиусы (мм),

мұнда,

3.1.2 Құрал тұрқысын қатаңдылыққа және беріктілікке есептеу әдістемесін үйрену.

3.2.2 Кесу күшін-осьтік күшті Р_о -құрайтын кесу режімдерін және кесуге қарсылық моментін анықтау(айналу моменті) [1,5].

3.2.3 Жоңғы жүзінің геометриялық элементтерін нормативтен [3] және анықтамадан [1,4] алуға болады.

Тілікше пішінін және өлшемін және қатты қорытпалардан жасалған тәждерді ГОСТ 2209-90 таңдайды.’’Кесуші құралға арналған жапсырмаланған қатты қорытпалы тілікшелер.Техниаклық шарттары”.Қатты қорытпалардың маркасын ГОСТ 3882-74* таңдайды.”Күйежентектелген қаттықорытпалы қорытпалар.Маркалар”.Дәнекер материалы Л86 алынады.Цилиндрлі саңылаулы салма жоңғыны бекіту элементтері ГОСТ 9472-90 бойынша таңдалады.”Құралбіліктерде құралдардың бекітілуі.Түрлері және өлшемдері”.Цилиндрлі тұтқалардың диаметрлері ГОСТ 25334-94 бойынша таңдалады.”Жоңғыларға арналған тұтқалар”.Конусты және метрлік Морзе тұтқалары үшін негізгі өлшемдер ГОСТ 25557-82 бойынша алынады.”Құрал-сайманды конустар.Негізгі өлшемдері”.Салма бүйірлі жоңғылар үшін конусты 7:24 тұтқалы құралбіліктерді ГОСТ 13785-68* бойынша таңдайды.”Салма бүйірлі жоңғылар үшін конусты 7:24 тұтқалы құралбіліктер”.

3.2.4 Жоңғыш құралбіліктерде және айналдырық соңында бекітілген жоңғының жалғастыру өлшемдері ГОСТ 27066-86 бойынша таңдалады.Құралбілікке бірнеше жоңғыларды орнатқан кезде құралбілік диаметрін максималды үлкейту керек.Құралбілік диаметрін жоңғыға ықпал ететін күшті ала отырып есептеуге болады.Құралбіліктегі саңылау диамтрі:

мұнда, -иілу кезіндегі жиынтық момент және құралбіліктің ширатылуы,

мұнда, _{-бірқалыпты ықпал ететін} және күштері;;

3.2.5 Жоңғының тістер саны:

мұнда, _{-жоңғы типіне тәуелді коэффициент.}

Цилиндрлі жоңғылар

Тұтас:
ірі тістілер	1,05
ұсақ тістілер	0,9
Құрама:
= 20	0,9
= 45	0,8
Түйісімді тұтас
ірі тістілер	1,2
ұсақ тістілер	2
Бұрышты	2,5-2,8
Фасонды	1,5-2,0
Дискті	2

3.2.6 Құрама жоңғылардың конструкциясы және бірнеше типті жоңғыларға арналған пышақтарды бекіту әдістері стандартталған;пышақтарды бекітудің әртүрлі құрылымының сипаттамасы анықтама әдебиеттерінде келтірілген. Бұдырлаудың негізгі өлшемдері,пышақтардың көлбеу бұрыштары және кесуші құралдың ойықшалары ГОСТ 2568-71* келтірілген. «Бұдырлау және кесуші құралдың көлбеу бұрыштары.Өлшемдері». Пышақтары механикалық бекітілген түйісімді жоңғылардың тістер саны пышақтардың бекітілу тәсіліне тәуелді және нормалар бойынша таңдалады.

4.1.2 Диалогтық режімде есептеу программасын құру.

Кесте 5- Жоңғыны есептеу үшін аралық мәліметтер

4.2.2 Оңтайлы таңдау программасы және цилиндрлі жоңғылардың геометриялық параметрлерін жобалау диалогтық режімде құрастырылған және БЕЙСИК программалық тілінде жасалған.

4.2.3 Автоматтандырылған жобалау алдында алынған тапсырманы зерттеу керек.Программаны дисплейге жуктеуден кейін бастапқы мәліметтер енгізу үшін сұрақтар қорытындыланады.Соңғы сұраққа жауап берген соң есептеу жүреді және басып шығарудағы нәтижелер қорытындыланады.Цилиндрлі жоңғылардың геометриялық параметрлерін жобалау мысалы,бастапқыларды енгізу протоколы және аралық мәліметтер төменде келтірілген.

5. Практикалық жұмысты тіркеудегі талаптар

Практикалық жұмыс есептік және графикалық бөлімдерден тұруы керек.Мәтінді бөлімде келесілер болуы керек:титулды бет,мазмұн,тапсырма,есептік бөлім және әдебиеттер тізімі.

Титулды бет жұмыстың бірінші беті болады.Онда бет нөмірі қойылмайды.А4 форматты бетте орындалады,қара тушьпен,қара сиямен толтырылады немесе компьютермен теріледі.Сөздердің тасымалдануына тыйым салынады.

Мазмұндаманың сол жағында бөлім мен бөлімшелердің бет нөмірлері көрсетіледі,сосын бөлімнің атауы және бет нөмірі.Беттер дің нөмірлері бағаналарға жазылады,”бет ”сөзі жазылмайды.

Есептеу бөлімінде есептің тізбектілігі,сандық мәндері қойылған кескінді есептеуге арналған формулалар ұсынылады.Осы және баықа да параметрлерді таңдау нұсқамалармен сәйкес әдебиеттерге сүйемелденуі керек.

Графикалық бөлім А3,А4 форматтарда орындалады.

Құралдың жұмыс сызбасы үш проекцияда болуы керек (сызба кезінде бұрамалы сызықтарды түзу сызықтармен алмастырады). Кесу жиегінің геометриялық параметрлі қайрау пішінін,орталықтандырылған саңылауды.Сызбада сонымен қатар негізгі техникалық талаптар көрсетіледі.

Қосымша А

1 Практикалық жұмыстарға арналған тапсырмалар

1. 
   №1 Практикалық жұмысқа арналған тапсырмалар
   

Кесте А.1

Вар	Дайындама материалы	D,мм	d,мм	Кедір-бұдырлылық параметрлері, мкм	l,мм	Жұмыс шарты
1	Болат 40ХН,в=1000МПа	200	180	Rz=16	60	Білдек-дайындама-құрал жүйесі жеткіліксіз қатаң
2	Болат ХГ, в=1100МПа	250	188			Тіреуге бунау
3	Сұр шойын СЧ 30, 200НВ	50	42	Rz=32
4	Сұр шойын СЧ15, 175НВ	100	93	Rа=2	40	=30
5	Қола Бр АЖН11-6-6	150	145
6	Мыс М3	36	31
7	Болат СТ3, в=400МПа	30	22	Rz=63	30	Дайындама ұзындығы 300мм
8	Болат Ст5, в=600МПа	42	33	Rz=32

Кесте А.2

Вар	Болат-дайындама материалы	D, мм	d, мм	Кескіштің орындалуы
9	У10, в=1100МПа	75	55	Оң
10		100	80
11		150	130	Сол
12	Ст2, в=400МПа	35	25	Оң
13		50	40
14		75	60	Сол
15		40	30	Сол

Кескіштің негізгі өлшемдерін ГОСТ 18871-73^* аламыз. Қатты қорытпадан жасалған тілімшелі жону өтпе тіреуішті кескіштер.Құрылымы және өлшемдері.
1.2 №2 практикалық жұмысқа арналған тапсырмалар

Кесте А.3

Вариант	Бұрғыны тағайындау	Бұрғылау тереңдігі, мм
1	Бұрандаға 1 ½ “	40
2	Үңгіге d=16мм	60
3	Ұңғыға d=35мм	70
4	Тойтармаға М24	30
5	Үңгіге d=40	100
6	Бұрандаға М16	25
7	Ұңғыға d=14	30
8	Үңгіге d =16	20
9	Тойтармаға d=19мм	10
10	Бұрандаға М201,5	25
11	Үңгіге d=40	100
12	Бұрандаға М16	25
13	Ұңғыға d=14	30
14	Үңгіге d =16	20
15	Тойтармаға d=19мм	10

1-8 варианттарға дайындама материалы–болат 45ХН, 207НВ; 9-15варианттарға –шойын СЧ35, 243НВ

1.3 №3 Практикалық жұмысқа арналған тапсырмалар.

Кесте А.4

Вариант№	Дайындама материалы	В	h
		мм
1	2	3	4
1	Болат 40Х, σв=750 Мпа	130		12
2	Шойын СЧ 20, 170НВ	140		8
3	Мыс М4,80НВ	60		12
4	Қола БрА7, 90НВ	100		8
5	Болат 35Х, σв=950 МПа	80		12
6	Болат 15Г, σв=400 МПа	100		4
7	Болат 40ХС,225НВ	120		5
8	Болат 40ХН, σв=650 МПа	50		4
9	Болат 60,225НВ	60		5
10	Шойын СЧ 30,220НВ	70		8
11	Болат 40Х, σв=750 МПа	130		12
12	Шойын СЧ 20, 1 70НВ	140		8
Кесте А.4 жалғасы.
1	2	3			4
13	Мыс М4,80НВ	60			12
14	Қола БрА7, 90НВ	100			8
15	Болат 35Х, σв=950 Мпа	80			12

Каталог: files -> MethodBook
MethodBook -> 1 дәріс : Кіріспе. Негізгі түсініктер мен анықтамалар. Тиеу-түсіру жұмыстары жөніндегі жалпы түсініктер
MethodBook -> Методические указания по итоговому контролю Мамандық: 5В071200- «Машина жасау» Оқу түрі: күндізгі күндізгі қысқартылған Өскемен
MethodBook -> Kазақстан Республикасының бiлiм және ғылым министрлiгi Д. Серiкбаев
MethodBook -> Лекциялар тақырыптары толығымен 30 сағат көлемінде слайдтың сүйемелдеуімен компьютерлық аудиторияларда оқылады
MethodBook -> А. М. Сидоренко автокөлік құралдары
MethodBook -> Рабочая учебная программа Мамандық: 5В070600 Геология және пайдалы казбалар кенорындарын барлау Өскемен Усть-Каменогорск 2014 Жұмыс бағдарламасы Мемлекеттік жалпыға бірдей білім беру негізінде «Геология және кен ісі»
MethodBook -> Қ.Қ. Комбаев метрология, стандарттау және сапаны басқару

жүктеу/скачать 350.83 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: