Биологиялық экология терминдерінің негізгі түсіндірме сөздігі Абиотические факторы
жүктеу/скачать 207.79 Kb.
|
| Биологиялық экология терминдерінің
негізгі түсіндірме сөздігі Абиотические факторы - это прямо или косвенно действующие на организм факторы неживой природы - свет, температура, влажность, химический состав воздушной, водной и почвенной среды и др. (т. е. свойства среды, возникновение и воздействие которых прямо не зависит от деятельности живых организмов). Абиотикалық факторлар. Табиғаттың өлі компоненттерінің және факторларының тірі организмдерге әсері. Abiotic factors are elements of a living ecosystem that affect the viability of the system to grow or survive, but which themselves are not biological in nature. Автотрофы - это живые организмы, которые способны самостоятельно синтезировать органические вещества (растения и бактерии). Автотрофтар. Күн сәулесінің энергиясын фотосинтез немесе химиялық (хемосинтез) энергияны пайдаланып, көмір қышқыл газынан, судан және минералдық тұздардан өз бетінше органикалық заттар тұзе алатын организмдер. Автотрофтарға құрлықта және суда өсетін жасыл өсімдіктер,судағы және топырақтағы хемотрофты бактериалар жатады. Autotroph are those organisms that produce carbohydrates, proteins, and fats for higher life forms to consume. Агроценоз — это биоценоз, искусственно созданный человеком для своих целей с определенным уровнем и характером продуктивности Агроэкожүйелер (агроценоз) Адам баласы жасаған өсімдіктер қауымдастығы, яғни дақылдар егістігі, бау-бақша, жайылымдар. An agroecosystem is the basic unit of study for an agro ecologist, and is somewhat arbitrarily defined as a spatially and functionally coherent unit of agricultural activity, and includes the living and nonliving components involved in that unit as well as their interactions Адсорбция- Увеличение концентрации растворенного вещества у поверхности раздела двух фаз (твердая фаза — жидкость, конденсированная фаза — газ) вследствие нескомпенсированности сил межмолекулярного взаимодействия на разделе фаз. Адсорбция является частным случаем сорбции, процесс, обратный адсорбции — десорбция Адсорбция. Газды қосындыдан, сұйықтықтан немесе топырақтан заттардың адсорбенттер арқылы (сорғыштар арқылы) сіңуі. Иондардың өсімдік тамыры сіңуі. Adsorption-is the adhesion of atoms, ions, or molecules from a gas, liquid, or dissolved solid to a surface. Аллелопа́тия - свойство одних организмов (микроорганизмов, грибов, растений, животных) выделять химические соединения, которые тормозят или подавляют развитие других. Также иногда под аллелопатией понимают как отрицательные, так и положительные взаимодействия между растениями в фитоценозах. Аллелопатия – Бір организмдердің тіршілік әрекеті нәтижесінде қоршаған шығаратын заттары. Бұл заттар басқа организмедерге теріс (уландырады) немесе оң әсерін тигізеді, өсімдіктер, саңырауқұлақтар, бактериялар арасында кеңінен таралған. Allelopathy is a biological phenomenon by which an organism produces one or more bio chemicals that influence the growth, survival, and reproduction of other organisms. Аменсали́зм - тип межвидовых взаимоотношений, при котором один вид, именуемый аменсалом, претерпевает угнетение роста и развития, а второй, именуемый ингибитором, таким испытаниям не подвержен. Амменсализм. Биоценоздағы бір-бірімен қарым-қатынаста болатын екі түрдің біреуінің екіншісіне теріс әсерін тигізуі. Мысалы, тораңғыл ағашы және төменгі ярустағы өсімдіктер. Amensalism, association between organisms of two different species in which one is inhibited or destroyed and the other is unaffected. There are two basic modes: competition, in which a larger or stronger organism excludes a smaller or weaker one from living space or deprives it of food, and antibiosis, in which one organism is unaffected but the other is damaged or killed by a chemical secretion. Анабио́з,— временное замедление или прекращение жизненных процессов в организме под воздействием внешних или внутренних факторов. Анабиоз. Организмдердің тіршілік әрекеттерінің толық тоқтауы. Мұнда тіршілік белгілерінің бәрі тоқтап, ал қажетті жағдайлар туғанда қайтадан өсіп дамиды. Құрғақ тұқымдар, кепкен қыналар, көп өсімдіктердің ұрықтары (споралары), көптеген жәндіктер анабиоз жағдайында болады. anabiosis - a condition in which the vital processes are slowed down so that there are no any visible manifestation of life. Анаэробы- микроорганизмы, развивающиеся при отсутствии в окружающей их среде свободного кислорода Анаэробтар – Оттегі жоқ ортада тіршілік ететін организмдер (кейбір бактериялар). Anaerobes - organisms that live in oxygen-free environment. Антропогене́з — часть биологической эволюции, которая привела к появлению человека разумног Антропогенез – Адамдардың шығу тегі, биологиялық түр ретінде қалыптасуы. Аnthropogeny - the science or study of human generation, or the origin and development of man. Антропогенные факторы — экологические факторы, обусловленные различными формами влияния деятельности человека на природу. Антропогендік факторлар –Адамзат тіршілігінің тірі организмдерге (өсімдіктерге, жануарлар мен жәндіктерге, микроорганизмдерге) әсері. Anthropogenic factors - result of human impacts on the environment in the process of economic and other activities. Антропосфера — это особая сфера, формирующаяся в географической оболочке путем изменения ее составляющих. Антропосфера– Жер ғаламшарындағы адам баласы тіршілік ететін сфера және адамзаттың уақытша (жер серіктері, т.б. арқылы) кіріп өмір сүретін кеңістік. The anthroposphere (sometimes also referred as technosphere ) is that part of the environment that is made or modified by humans for use in human activities and human habitats. Ареал – это область на поверхности земли или воды, которую занимает тот или иной вид растений, животных, рыб. Ареал Биологиялық түрлер немесе популяция өмір бойы тіршілік ететін кеңістік. Area- is a quantity that expresses the extent of a two-dimensional surface or shape. Атмосфера- воздушная оболочка земли Атмосфера – атмосфера - anthroposphere. Жер ғаламшарының тұтасқан ауа қабығы. Ол газдар қосындысынан, су буларынан, шаң бөлшектерінен тұрады. The anthroposphere (sometimes also referred as technosphere) is that part of the environment that is made or modified by humans for use in human activities and human habitats. It is one of the Earth's spheres. Аутэкология - раздел экологии, изучающий влияние факторов окружающей среды на отдельные организмы, популяции и виды (растений, животных, грибов, бактерий) Аутэкология. Жеке (дара) организмдердің қоршаған ортамен өзара қарым-қатынасын зерттейтін экология ғылымы саласы. Autoecology is the ecology of a single species, that is the relations between that species and its environment, how the species affects the environment and how it is affected by the environment. Autoecology includes for example population ecology. Аэро́бы — организмы, которые нуждаются в свободном молекулярном кислороде для процессов синтеза энергии, в отличие от анаэробов. Аэробтар. Тек оттегі бар ортада тіршілік ететін организмдер (өсімдіктер, жануарлар, кейбір бактериялар мен саңырауқұлақтар). Аerobes - an organism, such as a bacterium, requiring oxygen to live. Адапта́ция (лат. adapto — приспособляю) — приспособление строения и функций организма, его органов и клеток к условиям внешней среды. Процессы адаптации направлены на сохранение гомеостаза. Бейімделу. Организмдердің эволюциясы процесінде қалыптасқан сыртқы орта жағдайына бейімделуі. Морфологиялық бейімделу – организмнің құрылысы мен атқаратын қызметінің тіршілік жағдайларына бейімделуі (мысалы, шөл дала өсімдіктері жапырақтарының өзгеруі). Физиологиялық бейімделу – организмдегі физиологиялық өзгерістер (мысалы, түйелердің өркешіндегі майларды тотықтандырып, ыдырату арқылы организмді белгілі мөлшерде сумен жабдықтау, қамтамасыз ету). Экологиялық бейімделу – организмдердің мінез-құлқының өзгеруі (мысалы, сүтқоректілер мен құстардың маусымдық миграциясы, қыста немесе жазда «ұйқыға» кету). Adaptation - a change in a plant or animal that makes it better able to live in a particular place or situation. Бенталь (англ. benthal от греч. bénthos — глубина) — область водоёмов, заселённая донными организмами, обитающими на грунте водоёма или в его толще. Бенталь. Мұхиттар мен теңіздер түбінде тіршілік ететін организмдердің өмір сүру ортасы. Benthala (from the Greek. benthos - depth), the bottom of ponds, populated by microorganisms, plants and animals that live on its surface or in tolshe soil. Бе́нтос (от греч. βένθος — глубина) — совокупность организмов, обитающих на грунте и в грунте дна водоёмов. Бентос. Сулы орта түбінде және грунтта (төсемікте) тіршілік ететін организмдер. Олар: фитобентос – төсемікте орналасқан балдырлар мен өсімдіктер; зообентос – шаян тәрізділер, моллюскалар, теңіз жұлдыздары, т.б. Benthos is the community of organisms which live on, in, or near the seabed, also known as the benthic zone. This community lives in or near marine sedimentary environments, from tidal pools along the foreshore, out to the continental shelf, and then down to the abyssal depths. Биогенное вещество — вещество, представляющее собой остатки отмерших организмов и продукты жизнедеятельности и линьки живых организмов. Биогенді заттар. Тірі организмдердің тіршілігі нәтижесінде пайда болған өлі заттар (кейбір шөгінді жыныстар, сондай-ақ мұнай, газ, тас көмір, атмосферадағы оттегі, т.б.) Nutrients are the nutritious components in foods that an organism utilizes to survive and grow. A nutrient is anything that nourishes a living being. Биогеоценоз- система, включающая сообщество живых организмов и тесно связанную с ним совокупность абиотических факторов среды в пределах одной территории. Биогеоценоз. Тірі организмдердің қауымдастығы (биоценоздар) мен биотоптардың (атмосфера, гидросфера, топырақ) динамикалық бірлестігі. Олар белгілі территорияда (аумақта) тіршілік етіп, зат және энергия алмасу процестері арқылы бірегей табиғи комплекс (кешен) құрайды. Biogeocenosis community of organisms and the environment. (The association of the organisms and their surrounding inanimate nature, that forms steady and dynamic system). Биом — совокупность экосистем одной природно-климатической зоны Биом. Белгілі бір ландшафтық-географиялық аймақтардағы (масалы, тайга, дала, шөл, шөлейт, т.б.) әртүрлі организмдер топтары жиынтығы. A biome is a major regional group of isinctive plant and animal communities best adapted to the region's physical natural environment, latitude, elevation, and terrain. Биомасса— совокупная масса растительных и животных организмов, присутствующих в биогеоценозе, определённого размера или уровня. Биомасса. Әртүрлі топтардағы (продуценттер, консумент-тер, редуценттер) организмдер масса немесе бүкіл қаумдастықтар биомассасы. Biomass is biological material derived from living, or recently living organisms. It most often refers to plants or plant-based materials which are specifically called lignocellulosic biomass. Биосфера (от др.-греч. βιος — жизнь и σφαῖρα — сфера, шар) — оболочка Земли, заселённая живыми организмами, находящаяся под их воздействием и занятая продуктами их жизнедеятельности; Биосфера-Құрылымы мен сипатын қазіргі және бұрынғы тірі организмдердің тіршілік әрекеті қалыптастырған Жер қыртысы және де алуан түрлі организмдердің өмір сүру ортасы. The biosphere is the global sum of all ecosystems. It can also be termed the zone of life on Earth, a closed system (apart from solar and cosmic radiation and heat from the interior of the Earth), and largely self-regulating. Био́та — исторически сложившаяся совокупность видов живых организмов, объединённых общей областью распространения в настоящее время или в прошедшие геологические эпохи. Биота. Бір аймақта таралған, тарихи қалыптасқан тірі организмдер жиынтығы (мысалы, орман биотасы, топырақ биотасы, шөл дала биотасы, т.б.). Biota are the total collection of organisms of a geographic region or a time period, from local geographic scales and instantaneous temporal scales all the way up to whole-planet and whole-timescale spatiotemporal scales. The biota, or biotic component of the Earth make up the biosphere. Биотические факторы (от греч. Biotikos — жизненный) — формы воздействия организмов друг на друга, как внутри вида, так и между различными видами. Биотикалық факторлар – Тірі организмдер-дің бір-біріне әсері, өзара қарым-қатынасы. A biotic factor is defined as any living component that has an effect on another organism which includes the animals that consume the organism in consideration. All biotic factors require energy to work with and food to enable suitable growth. Биото́п — относительно однородный по абиотическим факторам среды участок геопространства (суши или водоёма), занятый определённым биоценозом Биотоп. Белгілі бір абиотикалық факторлар қалыптасқан аймақ, территория (климат, топырақ). Biotope is an area of uniform environmental conditions providing a living place for a specific assemblage of plants and animals. Высотная поясность - закономерная смена природных условий и ландшафтов в горах по мере возрастания абсолютной высоты (высоты над уровнем моря). Биіктік белдеулер – Тауларда биіктеген сайын қоршаған ортаның табиғи өзгерістері (өсімдіктер жамылғысы, соған сәйкес жануарлар түрлері өзгереді). High-altitude zone, altitudinal zonation - a regular change of environmental conditions, natural areas and landscapes in the mountains with increasing altitude (height above sea level). Генофонд — понятие из популяционной генетики, описывающее совокупность всех генных вариаций (аллелей) определённой популяции. Генофонд. Популяциядағы барлық даралардың гендерінің жиынтығы. The gene pool is the set of all genes, or genetic information, in any population, usually of a particular species. This also proves to be the basic level at which evolution occurs. Гетеротро́фы — организмы, которые не способны синтезировать органические вещества из неорганических путём фотосинтеза или хемосинтеза Гетеротрофтар. Дайын органикалық заттармен қоректенетін жануарлар, ағзалар (олар – жануарлар мен жәндіктер, саңырауқұлақтар, бактериялардың көпшілігі). A heterotroph (Greek heteros = another and trophy = nutrition) is an organism that requires organic substrates to get its carbon for growth and development. Гигрофилы- растения любящие воду, погруженные в нее Гигрофилдер. Ылғал сүйгіш организмдер. Hygrophila commonly known as swampweeds, is a genus of flowering plants in the acanthus family, Acanthaceae. Гигрофи́ты (от др.-греч. ὑγρός — влажный + φυτόν — растение) — растения, обитающие в местах с высокой влажностью воздуха и (или) почвы. Гигрофиттер Ылғалы мол топырақтарда өсетін өсімдіктер. Hygrophytes- plants living in moist habitats. Гидросфе́ра (от др.-греч. ὕδωρ — вода и σφαῖρα — шар) — водная оболочка Земли. Гидросфера. Атмосфера мен литосфера арасында орналасқан Жер қабығы. Бұған – мұхиттар, теңіздер, көлдер, өзендер, сонымен бірге, полярлық аймақтағы және тау басындағы мұздықтар, қарлар және де жер асты сулары жатады. The hydrosphere (from Greek - hydōr, "water" and σφαῖρα - sphaira, "sphere") inphysical geography describes the combined mass of water found on, under, and over the surface of a planet. Гумус- верхний плодородный слой земли Гумус (қарашірінді). Топырақтың құнарлылығын анықтайтын негізгі органикалық заттар. Humus - the dark organic material in soils, produced by the decomposition of vegetable or animal matter and essential to the fertility of the earth. Зообентос, донная фауна, животный бентос, совокупность животных организмов, обитающих на дне или в грунте водоемов. Зообентос. Бентостың құрамдас бөлігіндегі жануарлар мен жәндіктер (рак тәрізділер, моллюскалар, теңіз жұлдыздары, т.б.) Benthos is the community of organisms which live on, in, or near the seabed, also known as the benthic zone. This community lives in or near marine sedimentary environments, from tidal pools along the foreshore, out to the continental shelf, and then down to the abyssal depths. Зоопланктон — часть планктона, представленная животными, которые не могут противостоять течениям и переносятся вместе с водными массами. Зоопланктон – зоопланктон- zooplankton. Планктонның құрамдас бөлігіндегі жануарлар мен жәндіктер (бір клеткалы жәндіктер, медузалар, шаяндар, т.б.) Zooplankton-plankton are organisms drifting in oceans, seas, and bodies of fresh water. Зоофаги — гетеротрофные организмы, использующие в качестве пищи живых животных Зоофагтар. Тірі жануарлар және жәндіктермен қоректенетін гетеротрофты организмдер. Zoophage -an organism that consumes animal matter, or a species whose members do so. Зооцено́з — структурный компонент экосистемы; совокупность животных, что входят в состав биоценоза. Зооценоз – зооценоз - zoocenoses. Биоценоздың жануарлар мен жәндіктер компоненті (құрамдас бөлігі). Zoocenoses (from zoo- and Greek koinōsis, sharing), the totality of animals in a biocenosis. Канцероге́н (от лат. cancer ‘рак’ и др.-греч. γεννάω ‘рождаю’) — факторы окружающей среды, воздействие которых на организм человека или животного повышает вероятность возникновения злокачественных опухолей. Канцерогендер – Организмде рак тәрізді және басқа да үздіксіз өсу орталығын туындататын факторлар (ультракүлгін, рентген, гамма сәулелері, бензапирен, кейбір вирустар, т.б.). A carcinogen - is any substance, radionuclide, or radiation that is an agent directly involved in causing cancer. Гумифика́ция — это процесс образования специфических гумусовых веществ в результате трансформации органических остатков Қарашіріктену- Органикалық қалдықтардың шіріп, толық емес ыдырау барысында күрделі қосындыларға айналады. Humification - the process of the formation of humus from plant remains. Климат многолетний режим погоды на данной территории. Климат- Ауа райының көпжылдық режимі. Climate is a measure of the average pattern of variation in temperature, humidity, atmospheric pressure, wind, precipitation, atmospheric particle count and other meteorological variables in a given region over long periods of time. Комменсализм (от лат. com — «с», «вместе» и mensa — «стол», «трапеза»; буквально «у стола», «за одним столом»; ранее — сотрапезничество) — способ совместного существования (симбиоза) двух разных видов живых организмов, при котором один из партнёров этой системы (комменсал) возлагает на другого (хозяина) регуляцию своих отношений с внешней средой, но не вступает с ним в тесные взаимоотношения Комменсализм. Селбесіп, бірлесіп тіршілік еткенде бір партнерге пайдалы болады, ал екіншісіне мұның ешқандай әсері жоқ. Commensalism is a class of relationship between two organisms where one organism benefits without affecting the other. Конвергенция (от лат. convergo — «сближаю») — процесс сближения, схождения (в разном смысле), компромиссов; противоположна дивергенции. Конвергенция. Туыс емес әртүрлі түрлер мен топтардың ұқсас орта жағдайында өмір сүргенде сырт құрылысының ұқсас болуы. Convergence refers to two or more things coming together, joining together or evolving into one. Конкуренция от лат. concurrere «сталкиваться», «соперничать») — соперничество в какой-либо области с целью получения выгоды. Конкуренция (бәсекелестік. Қоршаған орта ресурстары азайған жағдайда организмдер бір-бірімен аталған ресурстар үшін бәсекелесетін қарым-қатынас. Бәсекелестік әртүлі: тікелей бәсекелестік – бір түрдің екінші түрді қуғындап жою; түр ішілік бәсекелестік – бір биологиялық түр ішіндегі даралар арасындағы бәсекелестік; түр аралық бәсекелестік – әртүрлі түрлер дараларының арасындағы бәсекелестік (мысалы, қасқыр – шакал – түлкі арасындағы бәсекелестік). Competition in biology, ecology, and sociology, is a contest between organisms, animals, individuals, groups, etc. Консументы (от лат. consumе — употреблять) — гетеротрофы, организмы, потребляющие готовые органические вещества Консументтер. Продуценттер мен (өсімдіктер) немесе басқа консументтермен қоректенетін гетеротрофты организмдер. Консументтер әртүрлі: бірінші қатарлы консументтер – өсімдік қоректі жануарлар мен жәндіктер; екінші қатарлы консументтер – өсімдік қоректі жануарлармен қоректенетін жыртқыштар; үшінші қатарлы консументтер – ет қоректі жануарлармен қоректенетін екінші дәрежедегі жыртқыштар. Сonsuments - (from Lat. Consume - use) - heterotrophs, organisms that consume ready-made organic substances produced by autotrophs (producers). Косное вещество — продукты, образующиеся без участия живых организмов. Косты заттар –. Тірі организмдердің қатысуынсыз, табиғи процестер арқылы пайда болған заттар (магматикалы және метаморфозалық жыныстар, кейбір шөгінді жыныстар). Inert substance a substance that is formed without the participation of the living matter. Литосфера-твердая оболочка Земли Литосфера. Жердің сыртқы қатты қабығы, оған жер қыртысы және мантияның жоғарғы қатты қабаты кіреді. `Lithosphere is the rigid outermost shell of a rocky planet defined on the basis of the mechanical properties Мутуализм — это взаимовыгодные отношения между организмами Мутуализм. Бір партнер (қосағы) немесе екеуі де бір-бірінсіз өмір сүре алмайтын, өзара пайдалы селбесіп, симбиозда өмір сүру (мысалы, тұяқты жануарлар мен целлюлоза ыдыратушы бактериялар). Mutualism is the way two organisms of different species exist in a relationship in which each individual benefits. Similar interactions within a species are known as co-operation. Mutualism can be contrasted with interspecific competition. Некто́н греч. nektós — плавающий, плывущий) — совокупность водных, активно плавающих организмов, преимущественно хищных, обитающих в толще воды Нектон. Су қабаттарында жылдам қозғалатын организмдер (балықтар, амфибиялар, тасбақалар, кит тәрізділер, дельфиндер, т.б.) Nekton refers to the aggregate of actively swimming aquatic organisms in a body of water (usually oceans or lakes) able to move independently of water currents. Ноосфе́ра (греч. νόος — разум и σφαῖρα — шар) — сфера разума; сфера взаимодействия общества и природы Ноосфера. Адамзаттың ақыл-ойы нәтижесінде ғылым мен техниканы дамытып, биосфера ең жоғарғы стадиясы ноосфера кезеңіне өтеді. Noosphere вiosphere is reasonably controlled man. Noosphere is the highest stage of development of the biosphere. Озо́новая дыра́ — это локальное падение концентрации озона в озоновом слое Земли. «Озон тесігі» – озоносферадағы үлкен кеңістікте озон мөлшері өте аз (50%-ға дейін азайған) қабаттың пайда болуы. The ozone hole is an annual thinning of the ozone layer over Antarctica, caused by stratospheric chlorine. Олиготро́фы — растения, а также микроорганизмы, обитающие на почвах (или в водоёмах) с низким содержанием питательных веществ, например, в полупустынях, сухих степях, на верховых болотах. Олиготрофтар– құнарсыз, күл элементтері аз топырақтарда өсетін өсімдіктер. An Oligotroph is an organism that can live in an environment that offers very low levels of nutrients. Паразитизм ( от греч. parasites нахлебник) одна из форм биотических связей между двумя организмами разных видов, при которой один ( паразит) использует другого (хозяина) как источник питания и среду обитания.. Паразитизм –- бүкіл өсіп-даму дәуірінің ішінде немесе өмірінің белгілі бір кезеңінде басқа тірі организмдердің (яғни иесінің) денесінде өмір сүріп, қорек ретінде пайдалану. Тіршілік ету әдістеріне байланысты, олар: Эктопаразиттер – яғни иесі денесінің сыртқы бетінде өмір сүреді (мысалы, маса, сона, кене, бүрге, бит, сүлік, саңырауқұлақтардың кейбір турлері, т.б.); Эндопаразиттер – яғни иесі денесінің ішінде тіршілік етеді, олар бактериялар, вирустар, құрттар, т.б. Parasitism is a non-mutual symbiotic relationship between species, where one species, the parasite, benefits at the expense of the other, the host. Планкто́н (греч. πλανκτον — блуждающие) — разнородные, в основном мелкие организмы, свободно дрейфующие в толще воды и не способные, в отличие от нектона, сопротивляться течению. Планктон –. Бұлар негізінен су ағынымен пассивті (баяу) қозғалатын организмдер (бір клеткалы балдырлар, бір клеткалы жануарлар, шаяндар, медузалар, т.б.). Олар фитопланктон және зоопланктон болып бөлінеді. Plankton (singular plankter) are a diverse group of organisms that live in the water column and cannot swim against a current. They provide a crucial source of food to many large aquatic organisms, such as fish and whales. Популя́ция (от лат. populatio — население) — это совокупность организмов одного вида, длительное время обитающих на одной территории.. Популяция. Бір-бірімен еркін шағылыса алатын, шығу тегі бір, белгілі ареалда (аумақта) ұзақ уақыт бойы өмір сүріп,тарихи қалыптасқан, бір биологиялық түрге жататын дербес (жеке) организмдер жиынтығы, тобы. A population is a summation of all the organisms of the same group or species, which live in the same geographical area, and have the capability of interbreeding. Продуценты автотрофные организмы или автотрофы) — организмы, способные синтезировать органические вещества из неорганических Продуценттер –. Яғни, өндірушілер, фотосинтез немесе хомосинтез процестері арқылы органикалық емес заттардан (СО2, Н2О) органикалық заттар түзе алатын автотрофты организмдер (фотосинтездеуші өсімдіктер, автотрофты бактериялар). Producers (from Latin producens, genitive producentis - producing, creating), autotrophic organisms created using a photo or chemosynthesis organic matter from inorganic; are the first link in the food chain. Редуценты - это организмы, окончательно разлагающие органические вещества. Редуценттер. Яғни, ыдыратушылар, органикалық қалдықтармен қоректенетін және оларды минеральдық заттарға дейін ыдратушылар (сапрофитты бактериялар, саңырауқұлақтар). Decomposers or saprotrophs are organisms that break down dead or decaying organisms, and in doing so carry out the natural process of decomposition Сапрофиты - это растения-организмы, питающиеся остатками растений и животных, они превращают органические вещества в неорганические Сапрофиттер. Қорек ретінде өлексенің органикалық заттарын, жануарлардың нәжістерін пайдаланатын гетеротрофты организмдер. Оларға – сапрофитті бактериялар, саңырауқұлақтар,өсімдіктер; жануарлар (сапрофагтар) жатады. Олардың арасында детритофагтар (детриттермен қоректенетіндер), некрофагтар (жануарлар өлексесімен қоректенетіндер), копрофагтар (нәжістермен қоректенетіндер). Saprophytes are a plant, fungus, or micro-organism, more accurately called myco-heterotrophs because they actually parasitize fungi, rather than dead organic matter directly. Смог (англ. smog от слов smoke (дым) и fog (туман)) — чрезмерное загрязнение воздуха вредными веществами Смог (улы тұман). Ауадағы тұман, түтін, шаң, ула заттар қоспасы. Смог екі түрлі (пайда болған жеріне қарай) – Лондондық және Лос-анджелестік. Smog is a type of air pollutant. Smog is the hazy, unhealthy polluted air that accumulates over cities and other regions under certain conditions. Стенобионты (от греческого stenos — узкий и bion — живущий) — животные и растения, способные существовать лишь при относительно постоянных условиях окружающей среды.. Стенобионттар. Төзімділік (толеранттық) зонасы аз, экологиялық тұрғыдан әлсіз, шыдамсыз организдер. Stenobionty (from the Greek stenos - narrow and bion - living) - animals and plants that can exist only at relatively constant environmental conditions (temperature, salinity, humidity, certain foods, etc.). For example, all internal parasites. Суккуленты – это такие растения, способные запасать воду на долгое время, не требующие частого полива, в отличие от других домашних цветов. \ Суккуленттер –. Су жинаушы ұлпалары жақсы дамыған, жапырақтары етті, сулы (мысалы, алоэ) және сабақтары да етті (мысалы, кактустар) ксерофитті өсімдіктер. Succulent plants, (also known as succulents or sometimes fat plants), are plants having some parts that are more than normally thickened and fleshy, usually to retain water in arid climates or soil conditions. Сукце́ссия (от лат. succesio — преемственность, наследование) — последовательная закономерная смена одного биологического сообщества (фитоценоза, микробного сообщества и т. д... Сукцессия –. Қауымдастықтардағы (негізінен өсімдіктердің) белгілі түр құрамы және құрылысы бар биоценоздардың біртіндеп бірін-бірі аустыруы. Сукцессиялар әртүрлі: табиғи – адамдардың іс-әрекетінің қатысы жоқ, табиғаттағы ішкі құбылыстар әсерінен; антропогендік – адамзат тіршілігі нәтижесінде болған; аутогендік (өздігінен туындайтын) – ішкі себептер нәтижесінде, яғни қауымдастық әсерінен ортаның өзгеруінен; аллогендік (сыртқы әсерден) – сыртқы себептер нәтижесінде, (мысалы климаттың өзгеруі); алғашқы – тірі организдер тіршілік етпеген төсеміктерде, (мысалы, жартастарда, опырылған жерлерде,сусымалы құмдарда, жаңа су қоймаларында, т.б.) және екінші реттік – қалыптасқан биоценоз жойылғаннан (мысалы, ормандарды қырқып алу, өрт, жерді айдау, вулканның атқылауынан, т.б.) кейін олардың орнына өсіп дамыған. Succession - Serial irreversible and regular change of biocenosis one another on a certain stretch of time in the environment as a result of the influence of natural factors or human impact. Термофилы (от термо... и ...фил) - организмы, нормально существующие и размножающиеся при температуре выше 45 .С. Термофилдер –. Жоғары температура жағдайында өмір сүретін организдер. Thermophiles - microorganisms adapted to life in a constantly high temperatures. Терофиты. (от греческого theros — лето и ...фит), жизненная форма растений, переживающих неблагоприятный период года (зиму, засуху) в виде семян. Терофиттер –. Қайта өсетін бүршіктері жоқ, тек тұқымдары арқылы көбейіп таралатын біржылдық өсімдіктер. Therophyte - terofity (therophytes) [Gr. theros - summer and phyton - plant] - life forms of plants experiencing unfavorable period of the year (winter, drought) in the form of seeds (eg., cruciferous, poppy, cornflower, Thlaspi et al.). Техногенез — это совокупность геохимических и геофизических процессов, связанных с деятельностью человека Техногенез –. Адамдардың өндірістік-шаруашылық әрекетінен туындайтын геохимиялық процестер жиынтығы. Technogenesis - origin and landscape changes under the influence of human industrial activity. Техносфера - это искусственная оболочка Земли, воплощающая человеческий труд, организованный научно-техническим разумом. Техносфера –. Адамзаттың техникалық іс-әрекеті нәтижесінде өзгерген биосфераның бір бөлігі. Technosphere - a region of the biosphere in the past, the transformed people in technical and technological facilities. Фа́уна — исторически сложившаяся совокупность видов животных, обитающих в данной области и входящих во все её биогеоценозы. Фауна –. Белгілі аумақта тіршілік ететін жануарлар түрлерінің жиынтығы. Fauna - totality of animal species inhabiting a particular territory or area. Фитобентос (от …фит, фито… и бентос), донная флора, растительный бентос, совокупность растительных организмов, обитающих на дне водоемов. Фитобентос –. Бентостың өсімдік текті құрамдас бөлігі. Phytobenthos is the community of organisms which live on, in, or near the seabed, also known as the benthic zone. Фло́ра (в ботанике, лат. flora) — исторически сложившаяся совокупность видов растений, распространённых на конкретной территории Флора –. Белгілі территорияда, аймақта өсіп дамитын өсімдіктер түрлерінің жиынтығы. Flora is the plant life occurring in a particular region or time, generally the naturally occurring or indigenous—native plant life. Фотоси́нтез — процесс преобразования энергии света в энергию химических связей органических веществ на свету Фотосинтез – . Күн сәулесі энергисын пайдаланып органикалық емес заттардан органикалық қосындылардың түзілуі. Рhotosynthesis is a process used by plants and other organisms to convert light energy, normally from the Sun, into chemical energy that can be later released to fuel the organisms' activities. Фототрофы (гр: φῶς, φωτός = свет, τροϕή = питание) — это организмы, которые используют свет для получения энергии. Фототрофтар –. Биосинтезге жарық энергиясын пайдаланатын афтотрофты организмдер (өсімдіктер, цианобактериялар). Рhototrophs are the organisms that carry out photon capture to acquire energy. Экология — это наука о взаимоотношениях живых существ между собой и с окружающей их неорганической природой Экология –. Тірі организмдердің (даралар, түр, популяциялар, биоценоз, биогеоценоз) арасында болатын қарым-қатынастарды қоршаған ортамен байланыстыра зерттеумен қатар табиғаттағы өзгерістерді, құбылыстарды, табиғи заңдылықтарды, биосфера ішіндегі ғаламдық ауытқуларды адамның іс-әрекетімен үйлестіре отырып зерттейтін кешенді ғылымдар жиынтығы. Ecology is the scientific analysis and study of interactions among organisms and their environment, such as the interactions organisms have with each other and with their abiotic environment. Каталог: uploads -> doc -> 0ce6 doc -> Баяндама Тақырыбы: «Қазақтың ұлттық ойындары» doc -> Сабақтың тақырыбы: Бөлу Сабақтың мақсаты: Білімділік: Рационал сандарды бөлу ережесін есептер шығаруда тиімді doc -> Сыныптан тыс сағат Тақырыбы : «Наурыз тойы» Ұлттық ойындар №3 9-10-11-сынып doc -> Сабақтың тақырыбы Ішкі, сыртқы және аралас бездер Жалпы мақсаттары doc -> Сабақ жоспары Мұғалім: Сабыргалиева Гулсім Сәлімқызы Сынып: 8 " а " doc -> 1. Хлоропластары көп ұлпа a фотосинтездеуші ұлпа doc -> ДСҰ- ның Саудадағы техникалық кедергілер жөніндегі комитеті 2015 жылдың 1-30 қараша аралығында жарияланған хабарламалар тізімі жүктеу/скачать 207.79 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|