Аза стан республикасы білім ж не ылым министрлігі қ Қ
жүктеу/скачать 236.91 Kb. Pdf көрінісі
|
| АЗА СТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ Ж НЕ ЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ Қ Қ Ә Ғ СЕМЕЙ АЛАСЫНЫ Ш К РІМ АТЫНДА Ы МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ Қ Ң Ә Ә Ғ АГРАРЛЫ ФАКУЛЬТЕТ «ВЕТЕРИНАРИЯЛЫ САНИТАРИЯ» КАФЕДРАСЫ Қ Қ БӨЖ 1)Вирустарды организмге енуі,таралуы,орналасуы.Инфекция т рлері ж не олар а сипаттама ң ү
ғ 2)Иммунитетті механизмдері.Иммунитетті гуморальды ,клеткалы ,жалпы физиологиялы ң ң
қ қ факторлары(температура,гормондар,ингибиторлар,интерферондар) Орында ан :Сырымова.Б.Е ғ Тексерген :Омарбеков Е.О.
Жоспар:
1. Вирустарды организмге енуі, таралуы, ң орналасуы 2. Инфекция т рлері ж не олар а сипаттама ү ә ғ 3. Иммунитет ж не иммунитетті механизмдері ә ң
4. Иммунитетті факторлары ң III. орытынды Қ
Қ ғ ә Вирус – тірі организмдерді ң ішіндегі жасушасыз тіршілік иесі. Вирусты организмге ң ену жолдары р т рлі: ә ү Вирусты организмге ң ену жолдары р т рлі: ә ү Алиментарлы ( қ жем,ш п,су ө ар ылы)
қ Алиментарлы ( қ жем,ш п,су ө ар ылы)
қ Тыныс
жолы ар ылы ену: қ Тыныс
жолы ар ылы ену: қ Жыныс м шелері ү ар ылы
қ таралады; Жыныс м шелері ү ар ылы қ таралады; Вирустар тері ар ылы таралады қ Вирустар тері ар ылы таралады қ Лас аспаптардан малд рігерлік ә к мек к рсету ө ө кезінде таралады ; Лас аспаптардан малд рігерлік ә к мек к рсету ө ө кезінде таралады ; Трансмиссивтік жол-вирусты о ыздар,маса қ ң ,шіркейлер,кенеле р таратады; Трансмиссивтік жол-вирусты о ыздар,маса қ ң ,шіркейлер,кенеле р таратады; Вирусты таралу жолдары: ң - ан ар ылы тарайды; қ қ - нерв ж йелері ар ылы ү қ - лимфа тамырларымен тарайды Вирустық инфекци
я түрлері Вирустық инфекци я түрлері Баяу, демелі ү инфекциялар. Баяу, демелі ү инфекциялар. Кейіннен персистентті инфекция а ғ айналатын жедел инфекция. Кейіннен персистентті инфекция а ғ айналатын жедел инфекция. Кейіннен латентті инфекция а ғ айналатын жедел инфекция
Кейіннен латентті инфекция а ғ айналатын жедел инфекция
Жедел (жіті ) инфекция Жедел (жіті ) инфекция Т сікті ү инфекция Т сікті ү инфекция . Жед ел ( жіт і ) ин фек ци я – со ын да иес ін і ң ң имму нды қ жау абы ар ылы қ ви рус тан то лы қ ары латы н жа дай . ғ .
ел ( жіт і ) ин фек ци я – со ын да иес ін і ң ң имму нды қ жау абы ар ылы қ ви рус тан то лы қ ары латы н жа дай . ғ Т сік ті ( абор ти вн ая) и нф екц ия ү – н а ты ор ган измд е қ реп родук ци ял ан уды то лы ң қ ци кл ын а т ара а лм ай ты н қ ви руст ар а т н, б іра м нда й ғ ә қ ұ ин фек ци ян ы иесі ні ң ң орган изм ін е ти гіз еті н сер і ә жо де уге б олм айды. Мы сал ы: қ кем ірг ішт ерд е SV 40 в иру сы оздыра тын и нф ек ци я қ пер мисси вті ем ес, бі ра қ жас ушал арда тран сф орм ац иял ы проц есс қ дамуы на кел еді . ә «П ерми сси вті лі е мес » дег ен тер мин – жас уша іш ін е ен ген ви рус ты реп родук ци ял ануын ң олд ай ал май тын жа дай ды қ ғ біл діре ді. Т сік ті ( абор ти вн ая) и нф екц ия ү – н а ты ор ган измд е қ реп родук ци ял ан уды то лы ң қ ци кл ын а т ара а лм ай ты н қ ви руст ар а т н, б іра м нда й ғ ә қ ұ ин фек ци ян ы иесі ні ң ң орган изм ін е ти гіз еті н сер і ә жо де уге б олм айды. Мы сал ы: қ кем ірг ішт ерд е SV 40 в иру сы оздыра тын и нф ек ци я қ пер мисси вті ем ес, бі ра қ жас ушал арда тран сф орм ац иял ы проц есс қ дамуы на кел еді . ә «П ерми сси вті лі е мес » дег ен тер мин – жас уша іш ін е ен ген ви рус ты реп родук ци ял ануын ң олд ай ал май тын жа дай ды қ ғ біл діре ді. Кейі нне н лате нтті инфекция а а йна лат ын ғ жед ел инфекци я. Б л к езд е ұ бел сенд іл ігі ні айт ал ану ңқ ж не о рга низм ннен шы у ә ғ кез е дер і а лм асы п, вир ус ң инфе кция лы ем ес қ (не инфекц ионны й) жа дайд а б ола ды . ғ Инфекция ны ос ынд ай ң т рін озд ыр аты н ү қ вир уст ард ы бел гіл і б ір ң жа дайл ард а ғ жас уш ал ард ы бі реу інд е ң нім ді ( прод уктив ная ) ө инфекция , а л б ас а қ жас уш ал ард а п ерм исс ивт і ем ес инф екц ия озд ыру қ абі лет тіл ігі бо лад ы. қ Кейі нне н лате нтті инфекция а а йна лат ын ғ жед ел инфекци я. Б л к езд е ұ бел сенд іл ігі ні айт ал ану ңқ ж не о рга низм ннен шы у ә ғ кез е дер і а лм асы п, вир ус ң инфе кция лы ем ес қ (не инфекц ионны й) жа дайд а б ола ды . ғ Инфекция ны ос ынд ай ң т рін озд ыр аты н ү қ вир уст ард ы бел гіл і б ір ң жа дайл ард а ғ жас уш ал ард ы бі реу інд е ң нім ді ( прод уктив ная ) ө инфекция , а л б ас а қ жас уш ал ард а п ерм исс ивт і ем ес инф екц ия озд ыру қ абі лет тіл ігі бо лад ы. қ Кей ін нен перс ист ен тт і инф екц ия а айнал аты н ғ жеде л и нф екц ия. Б л к езд е ұ ин фек ци ялы ви рус т ра ты қ ұ қ б лін еді , нем есе ө за ым дан ан ті нде кез дес еді . қ ғ Иес ін і им мун ды жауабы ң жед ел ин фек ци я кез ін де ви рус ты ж оя ( эли ми ни рле й) ал ма ан жа дай да ғ ғ пер си сте нтт і и нф ек ци я п айда бол ады . Кей ін нен перс ист ен тт і инф екц ия а айнал аты н ғ жеде л и нф екц ия. Б л к езд е ұ ин фек ци ялы ви рус т ра ты қ ұ қ б лін еді , нем есе ө за ым дан ан ті нде кез дес еді . қ ғ Иес ін і им мун ды жауабы ң жед ел ин фек ци я кез ін де ви рус ты ж оя ( эли ми ни рле й) ал ма ан жа дай да ғ ғ пер си сте нтт і и нф ек ци я п айда бол ады . Бая у, дем елі (прог рессир ую щий) ү инфек ция лар. Б л и нф екц иялар ұ айн алы м а т сп ейтін ғ ү (ци ркуля ци ял анбай ты н) аген ттерг е т н ә (при онда р), олар бас ми ын за ым дайды . И есім ен о ан ен ген ви рус қ ғ ар асын да ы к рес в иру сты ғ ү ң эли ми нац иялан уы мен нем есе и нф ек ци я перси сте нтт і, б олм аса ла тен тті т рім ен ү ая тал ады. П ерсист ен тті ин фек ци я а қ ғ айн алу ы шін ви рус, и есін і и мм ун ды ү ң реак ци ясы нан ашы тау мех ани зм ін қ қ пай далан ады . Ви руст арды со л шін ң ү пай далан аты н с тра тег ияс ы те ө спец иф ика лы ж не и мм ун ды ж йен і ә қ ү ң р т рлі де гей ін з а ым дайды . ә ү ң қ Бая у, дем елі (прог рессир ую щий) ү инфек ция лар. Б л и нф екц иялар ұ айн алы м а т сп ейтін ғ ү (ци ркуля ци ял анбай ты н) аген ттерг е т н ә (при онда р), олар бас ми ын за ым дайды . И есім ен о ан ен ген ви рус қ ғ ар асын да ы к рес в иру сты ғ ү ң эли ми нац иялан уы мен нем есе и нф ек ци я перси сте нтт і, б олм аса ла тен тті т рім ен ү ая тал ады. П ерсист ен тті ин фек ци я а қ ғ айн алу ы шін ви рус, и есін і и мм ун ды ү ң реак ци ясы нан ашы тау мех ани зм ін қ қ пай далан ады . Ви руст арды со л шін ң ү пай далан аты н с тра тег ияс ы те ө спец иф ика лы ж не и мм ун ды ж йен і ә қ ү ң р т рлі де гей ін з а ым дайды . ә ү ң қ Вирустар а арсы мал ж не адам организмінде ғ қ ә арнайы ор аныс механизмдері қ ғ пайда болады. Вирус а арсы иммунитетті негізгі ызметі қ қ ң қ – организмге енген вирустарды тауып алу ж не ә организмді сол вирустан, оларды антигендерінен ң ж не вирус за ымдан ан жасушалардан тазарту. ә қ ғ Осы ор ану ызметі организмні қ ғ қ ң иммунологиялы ж йесіні ж не иммунитетке қ ү ң ә жауапты жасушаларыны ар асында іске асады. ң қ Сонымен бірге, организмде арнайы емес ор аныс қ ғ факторлары да бар (ингибиторлар, интерферон, комплемент т.б.). Олар да вирусты к беюі мен ң ө организмге таралуына кедергі жасайды. Б л ұ факторлар арнайы механизмдерден б рын іске асады. ұ Вирус а таби и немесе туа біткен т рге ж не қ ғ ү ә генетикалы асиетке с йкес т зімділік қ қ ә ө
(невосприимчивость, иммунитет). Ол жа дай туа біткен ғ асиетке немесе се келе организмні белгілі бір ауру а қ ө
ғ арсы т рарлы асиетіне с йкес келеді. К рсетілген екі қ ұ
ә ө жа дайда да организмде вирус сіп-к бейе алатын ғ ө ө жасушалар болмайды немесе фагоцитозды , ң ингибиторларды ар асында организмде вирус а арсы ң қ қ қ т рарлы жа дайлар жеткілікті болады. Мысалы, адам ірі ұ қ ғ ара малды обасымен немесе тау тарды тырыс а ымен қ ң
ң қ ғ
ауырмайды. Керісінше, тауы тар адамны тырыс а ымен, қ ң қ ғ жануарлар адамны к л, сал ауруларымен ауырмайды. ң ү
(невосприимчивость, иммунитет). Ол жа дай туа біткен ғ асиетке немесе се келе организмні белгілі бір ауру а қ ө
ғ арсы т рарлы асиетіне с йкес келеді. К рсетілген екі қ ұ
ә ө жа дайда да организмде вирус сіп-к бейе алатын ғ ө ө жасушалар болмайды немесе фагоцитозды , ң ингибиторларды ар асында организмде вирус а арсы ң қ қ қ т рарлы жа дайлар жеткілікті болады. Мысалы, адам ірі ұ қ ғ ара малды обасымен немесе тау тарды тырыс а ымен қ ң
ң қ ғ
ауырмайды. Керісінше, тауы тар адамны тырыс а ымен, қ ң қ ғ жануарлар адамны к л, сал ауруларымен ауырмайды. ң ү
(невосприимчивость, иммунитет) - организм ауырып жазыл аннан со ғ ң немесе олдан егуді ар асында пайда болады. қ ң қ Т мау (ортомиксовирустар тудыратын) немесе ұ парамиксовирусты аурулар (парагрипп, РС-вирус) - тыныс алу жолдарыны за ымдауымен тетін ң қ
ө аурулардан со 2-3 жылдар а созылатын арнайы ң ғ
қ шпа мен ауыр аннан со пайда бол ан арнайы ұ ғ
ғ иммунитет мір бойы са талады. ө қ
ү ө (невосприимчивость, иммунитет) - организм ауырып жазыл аннан со ғ ң немесе олдан егуді ар асында пайда болады. қ ң қ Т мау (ортомиксовирустар тудыратын) немесе ұ парамиксовирусты аурулар (парагрипп, РС-вирус) - тыныс алу жолдарыны за ымдауымен тетін ң қ
ө аурулардан со 2-3 жылдар а созылатын арнайы ң ғ
қ шпа мен ауыр аннан со пайда бол ан арнайы ұ ғ
ғ иммунитет мір бойы са талады. ө қ
қ арсы қ т руды екі ұ ң т рі ү : Вирус а қ арсы қ т руды екі ұ ң т рі ү : Вирус а арсы қ қ
болатын ор аныс қ ғ механизмдерін екіге б луге ө болады.
Иммунитетті ң арнайы факторлары гуморальдік жасушалық Организмнің арнайы емес қорғаныс факторлары Гуморальдік, жасушалық
І. Иммунитетті арнайы факторлары ң : гуморальдік ж не жасушалы ә қ
қ қ ғ
ө қ ғ қ қ антиденелерді б ліп шы арады. Адам мен жануарлар ан сарысуында болатын арнайы антиденелер – ө ғ
иммунитетті гуморальді факторы ар ылы болуыны к рсеткіші болып табылады. Сонымен бірге, к птеген ң қ ң ө ө вирустар а арсы жергілікті иммунитет болады. Мысалы, т мау ауруында, парагриппте ж не бас а тыныс ғ қ ұ ә қ жолдарыны кілегейлі абы шасыны иммунитетіне байланысты болады, ал ішек ауруларында – ішекті ң қ
ң ң кілегейлі абы шасыны иммунитетіне байланысты болады. М ндай жа дайларда иммунитет за а қ қ ң ұ ғ ұ ққ созылмайды. Вирустарды к пшілігі антигендер болып табылады, сонды тан олар организмде здеріне ң ө қ
с йкес иммунологиялы згерістер т ызады, соны н тижесінде антиденелер – арнайы ә қ ө
ұғ ң ә
иммуноглобулиндер пайда болады. Жасушада иммуноглобулиндер ДН – РН серінен пайда болады. Осы Қ Қ ә жа дайда іске асыру шін арнайы антигенні сері бар, демек, антиген организмге енген со ғ ү ң ә ң макрофагтарды серіне т седі де иммуногендік т рге енеді, содан со макрофагтар мен Т-лимфоциттер В- ң ә ү ү ң лимфоциттерге хабар береді, ал В-лимфоциттер плазматикалы жасуша а айналады да вирус а арсы т н қ ғ
ә иммуноглобулиндерді б ле бастайды. Организмде таби и ауыр ан кезеде немесе еккен кезде алдымен ө ғ
иммуноглобулиндерді М – класы пайда болады, оларды «ал аш ы» антиденелерге жат ызады. Содан со ң ғ қ қ ң иммуноглобулиндерді А класы пайда болады. Оларды кілегейлі абы шаны В-лимфоциттері б леді. Б л ң қ қ ң ө ұ антиденелер вирустарды тыныс жолдарыны кілегейлі абы шаларында жояды ж не жергілікті иммунитет ң қ
ә т ызады. Со ынан антиденелерді G – класы пайда болады. Олар вирус а арсы гуморалді жолы ар ылы ұғ ң ң қ қ қ болатын арнайы иммунитетті к рсеткіші болып табылады. ң ө
қ - вирус а арсы иммунитетті жасушалы факторлары Т-лимфоциттерге, қ қ ң
макрофагтар а байланысты болады. Т-лимфоцит жасуша а жабыс ан немесе цитоплазма мембранасына ғ ғ қ енген вирус а уыздарын таниды. Вирустарды организмге енуіні ар асында Т-лимфоциттерді згеруі қ ң
қ ң ө
басталады. Т-лимфоциттер б ліп шы аратын интерлейкин-2 ар ылы Т-киллерді к беюіне сер етеді, ал Т- ө ғ қ ң ө
ә киллерлер арнайы рецепторлар ар ылы вирус за ымда ан жасушаларды тауып, оларды лтіреді. Сонымен қ қ
ө атар, лимфа т йіндегі макрофагтар вирусты тауып алып, оларды « орытады», ол шін лизосомальдік қ ү
ү ферменттер олданылады. Осындай орытыл ан иммунологиялы т рде вирус антигендерін Т-, В- қ қ
қ ү лимфоцитке сынады. Демек, макрофагтар антигендерді т рін, санын белгілейді, содан со оларды Т-, В- ұ ң ү
ң лимфоциттер танып алады. Біра , кейбір вирустар макрофагты ферменттеріне т зеді де, макрофагты қ ң
ң ішінде сіп к бейе береді. ө ө
ІІ. Организмні ң арнайы емес ор аныс факторлары қ ғ да гуморалдік ж не ә
ө 1. Гуморальдік факторларына - ингибиторлар жатады, оны ішінде: ң α-ингибиторлар – біркелкі т ра ты мукопротеидтер, вирустарды ан ұ қ
ң қ т йіршектерін біріктіретін асиетін жояды; ү қ
β-ингибиторлар - температура а шыдамайтын липопротеидтер, к п вирустарды ғ ө жоятын асиеті бар (т мау вирусын, арбовирустарды); қ ұ γ- жо ары температура а шыдайтын гликопротеидтер, 100º С са талады. Т мау ғ ғ қ ұ вирусынан са тандырады. қ
ң комплементті белгілі компоненттеріне косылып комплекс рады. Ол комплекс ң құ фагоцитоз, иммунологиялы жабысу процестерін к шейтеді. Комплемент қ ү антиденелермен бірігіп кейбір вирустарды, вирус енген жасушаны ерітеді.Пропердин - комплементті ызметін фагоцитозды к шейтеді, жасушаны ң қ ү
2. Жасушалы арнайы емес ор аныс факторлары қ қ ғ - осындай негізгі факторларды бірі – вирус енген жасушаны интерферон б ліп шы аруы. ң ң ө ғ Интерферон вирус а арсы арнал ан агент емес, ол тек жасушада вирус а арсы қ қ ғ қ қ жа дай жасау а к мектеседі. Негізінде, барлы вирустар интерферон пайда ғ ғ ө қ болуына сер етеді. Интерферон фагоцитозды к шейтеді, жасушаны сіп ә ү ң ө к беюін, я ни б лінуін тежейді. Осы асиеті атерлі ісіктерді жасушалырыны ө ғ ө қ қ ң ң сірмеу шін олданылады. ө ү қ олданыл ан дебиеттер: Қ ғ
1. Жалпы вирусология. Ш. Мырзабекова. // Алматы. – 1994. – 176 бет. 2. Жалпы ж не жеке вирусология. А. .Стам лова, ә Ә құ К. дайберген лы, Б.А.Рамазанова.// Алматы. – 2010. – Құ ұ 380 б. 3. Лурия С. Общая вирусология. М. – 1981. – 680с. 4. Л.Б.Борисов. Медицинская микробиология, вирусология, иммунология. //Москва. – МИА. – 2005. – 736с.
5. Жданов В.М. Эволюция вирусов. // Москва. – Медицина. - 1990.- 376с. Назарлары ыз а ң ғ рахмет!!! Назарлары ыз а ң ғ рахмет!!! Document Outline
жүктеу/скачать 236.91 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|